chandassu in kannada, ಕನ್ನಡ ಛಂದಸ್ಸು, chandassu kannada grammar, ಛಂದಸ್ಸು – ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ, ಲಘು ಗುರು ಉದಾಹರಣೆ, FDA, SDA, KPSC, PDO, KAS, KSP, PC
ಛಂದೋಂಬುಧಿ ಎಂಬ ಕನ್ನಡ ಛಂದಸ್ಸನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ. ೯೯೦ ರ ಸುಮಾರಿನಲ್ಲಿ ೧ನೆಯ ನಾಗವರ್ಮನೆಂಬುವನು ಬರೆದನು. ಇವನು ಕರ್ನಾಟಕ ಕಾದಂಬರಿಯೆಂಬ ಇನ್ನೊಂದು ಗ್ರಂಥವನ್ನೂ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ.
ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಛಂದೋಗ್ರಂಥಗಳು
chandassu in kannada
ಮಾನಸೋಲ್ಲಾಸ ಅಥವಾ ಅಭಿಲಷೀತಾರ್ಥ ಚಿಂತಾಮಣಿ ಕರ್ತೃ : –
3 ನೇ ಸೋಮೇಶ್ವರ
ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಛಂದಸ್ಸು ಕೂಡ ಬಳಕೆಯಾಗಿದೆ . ಛಂದೋವಿಚಿತಿ ಕೃತಿಯ ಕರ್ತೃ : – 2 ನೇ ನಾಗವರ್ಮ ಇದರಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಛಂದಸ್ಸು ಬಳಕೆಯಾಗಿದೆ .
ಛಂದೋಂಬುಧಿಕರ್ತೃ
1 ನೇ ನಾಗವರ್ಮ ಕಾಲ ಕ್ರಿ.ಶ0 99
ಇದು ಕನ್ನಡದ ಅತೀ ಪ್ರಾಚೀನ ಛಂದೋಗ್ರಂಥ ಕನ್ನಡ ಛಂದಸ್ಸಿಗೆ ಅಡಿಗಲ್ಲಾದ ಅಥವಾ ನೆಲೆಗಟ್ಟನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ ಗ್ರಂಥ . ಇದರಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 6 ಅಧಿಕಾರ ( ಭಾಗ ಗಳಿವೆ.
ಪಿಂಗಲನ -ಛಂದಃಸೂತ್ರಗಳು ( ಕ್ರಿ.ಪೂ .200 ) :
ಇದು ಸಂಸ್ಕೃತದ ಮೊದಲ ಛಂದೋಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ
ಈಶ್ವರ ಕಏ ( ಕೃತಿ : – ಜಿಹ್ವಾಬಂಧನಂ ) –
ಕಾಲ ಕ್ರಿಶ 1500 .ಇದು ನಾಲ್ಕು ಆಶ್ವಾಸ ( ಭಾಗ ) ಗಳಲ್ಲಿದೆ . ವಾಡಿಯನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗೆ ಇವರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದರು .
“ ಛಂದಃಸ್ಥಾರ ” ಕರ್ತೃ – ಗುಣಚಂದ್ರ -ಕ್ರಿ.ಶ .1650 ಐದು ಅಧಿಕಾರಗಳಲ್ಲಿದೆ . ಇವು ಮೂರು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿಯೇ ರಚನೆಯಾದ ಛಂದೋಗ್ರಂಥವಾಗಿವೆ
ಕವಿರಾಜ ಮಾರ್ಗ ಕರ್ತೃ : –
ಶ್ರೀವಿಜಯ : -ಕ್ರಿ.ಶ .850 : ಮೊದಲು ಯತಿ ಹಾಗೂ ಪ್ರಾಸ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪ ಇದರಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ “ ಛಂದೋನುಶಾಸನಂ ಕರ್ತೃ -ಜಯಕೀರ್ತಿ ಕಾಲ ಕ್ರಿ.ಶ .1050 ಈ ಕೃತಿಯು ಸಂಸ್ಕೃತದ ಛಂದೋಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ
“ ಸಂಗೀತ ರತ್ನಾಕರ ” ಕರ್ತೃ-
ಶಾರ್ಙ್ಗದೇವ ಕಾಲ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಆದಿ.ಇದರಲ್ಲಿ 7 ಅಧ್ಯಾಯಗಳಿವೆ . ಇದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ .4 ನೇ ಅಧ್ಯಾಯ ಕನ್ನಡ ಛಂದಸ್ಸನ್ನು ಕುರಿತು ಚರ್ಚಿಸುತ್ತದೆ
ಮಾತ್ರೆ
ಮಾತ್ರೆ ಎಂದರೆ ಒಂದು ಪ್ರಸ್ವ ಅಕ್ಷರವನ್ನು ಉಚ್ಚಾರ ಮಾಡಲು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಕಾಲ ಎಂದು ಅರ್ಥ . ಈ ಮಾತ್ರೆಗಳು ಮೂರು ತೆರನಾಗಿ ಇರುತ್ತವೆ . ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಲಘು , ಗುರು , ಪ್ಲುತ .
ಲಘು ಎಂದರೆ ಒಂದು ಪ್ರಸ್ವ ಅಕ್ಷರವನ್ನು ಉಚ್ಚಾರ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಕಾಲ . ಇದನ್ನು ಛಂದಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ‘ U ‘ ಎಂಬ ಚಿಹ್ನೆಯಿಂದ ಗುರ್ತಿಸುತ್ತಾರೆ . ಇದಕ್ಕೆ ಅದರದೇ ಆದ ಬೆಲೆಯಿದೆ . ಆದ್ದರಿಂದ ಇದರ ಬೆಲೆ ಒಂದು ಮಾತ್ರೆ
ಗುರು ಎಂದರೆ ಒಂದು ದೀರ್ಘಾಕ್ಷರವನ್ನು ಉಚ್ಛರಿಸಲು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಕಾಲ . ಇದನ್ನು ‘ ಎಂಬ ಚಿಹ್ನೆಯಿಂದ ಗುರ್ತಿಸುತ್ತಾರೆ . ಇದಕ್ಕೆ ಎರಡು ಮಾತ್ರೆಯ ಬೆಲೆ ಇರುತ್ತದೆ .
ಪ್ಲುತ ಎಂದರೆ ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಾಕ್ಷರವನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಎಳೆದು ಉಚ್ಛರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ . ಇದು ಲಘುವಿನ ಮೂರರಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ . ಇದರ ಬೆಲೆ ಮೂರು ಮಾತ್ರೆ ಇದನ್ನು ‘ s ‘ ಚಿಹ್ನೆಯಿಂದ ಗುರ್ತಿಸುತ್ತೇವೆ .
UUU
ಉದಾ : – ಲಘುವಿಗೆ : ಕಮಲ
– –
ಗುರುವಿಗೆ ಮಾಲಾ
U-
ಪ್ಲುತಕ್ಕೆ : ಕುಕೂಕೂ s
ಲಘು ಬರುವ ಸಂದರ್ಭಗಳು
ಒತ್ತಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರಸ್ವಾಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಉಳಿದೆಡೆ ಬರುವ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಸ್ವ ಅಕ್ಷರಗಳು ಲಘುವಾಗಿರುತ್ತವೆ .
ಶಿಥಿಲದ್ವಿತ್ವದ ಹಿಂದಿನ ಅಕ್ಷರ ಪ್ರಸ್ವಾಕ್ಷರವಾಗಿದ್ದರೆ ಅದು ಲಘುವಾಗಿಯೇ ಇರುತ್ತದೆ. ‘ ಶಿಥಿಲದ್ವಿತ್ವ ‘ ಎಂದರೆ ತೇಲಿಸಿಉಚ್ಛರಿಸುವುದು.
ಉದಾ :
UU – U
ಕುಳಿರ್ಗಾಳಿ ಯಲ್ಲಿ ‘ ರ್ಗಾ ‘ ಎನ್ನುವುದು ಒತ್ತಕ್ಷರವಾಗಿ ದ್ದರೂ ಅದು ಶಿಥಿಲದ್ವಿತ್ವ ಆದ್ದರಿಂದ ಇದರ ಹಿಂದಿನಾಕ್ಷರ ‘ ಳಿ ‘ ಎಂಬುದು ಗುರುವಾಗಬೇಕಾಗಿದ್ದರೂ ಲಘುವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು .
chandassu in kannada
ಗುರು ಬರುವ ಸಂದರ್ಭ .
ದೀರ್ಘಾಕ್ಷರಗಳೆಲ್ಲವು ಗುರುವಾಗುತ್ತವೆ .
ಉದಾ : –
– –
ಮಾತಾ
ಒತ್ತಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಅಕ್ಷರ ದೀರ್ಘವೇ ಆಗಿರಲಿ ಅಥವಾ ಪ್ರಸ್ವವೇ ಆಗಿರಲಿ ಅದು ಗುರುವಾಗುತ್ತದೆ
ಉದಾ : –
– U U
ಶಾಶ್ವತ
ಸೊನ್ನೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದರೆ ಅದು ಗುರುವಾಗುತ್ತದೆ .
ಉದಾ : –
U – UU – UU
ಮಂಥನ ಅಥವ ನಂದನ
ಪ್ಲುತ ಬರುವ ಸಂದರ್ಭ
ಯಾವ ಅಕ್ಷರದ ಮುಂದೆ ‘ S ‘ ಚಿಹ್ನೆ ಬರುತ್ತದೋ ಅದನ್ನು ಪ್ಲುತ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ . ಉದ್ದಾರದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕವಿಗಳು ಈ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು .
